Ontmaskering

Het gebeurt dat online – dikwijls seksueel getinte – (beeld)informatie wordt verspreidt om iemand ‘te kijk’ te zetten ten overstaan van hun directe omgeving. Iemand wordt ‘exposed’. Deze praktijk heeft een enorme impact op het leven van slachtoffers en daders. Dit blijkt uit het onderzoek dat EMMA – Experts in Media en Maatschappij en ACV Research in opdracht van Politie en Wetenschap hebben uitgevoerd. De onderzoekers belichten aan de hand van veel wetenschappelijke literatuur de achtergronden en verschijningsvormen van ‘exposen’. Maar ze besteden ook ruim aandacht aan de verhalen van mensen die lelijke littekens hebben opgelopen van online roddel en chantage. 

Het onderzoek gaat in op verschillende manieren waarop (seksueel) exposen geduid kan worden (sexting, wraakporno en seksafpersing). Het verkent hoe geslacht, etniciteit, culturele en sociaal-maatschappelijke aspecten een rol spelen bij dader- en slachtofferschap. Verder beschrijft het onderzoek de verregaande online en offline verwevenheid bij ‘exposen’ en hoe politie en justitie met exposen omgaan. 

Het accent ligt echter op hoe het bij ‘exposen’ in werkelijkheid toegaat. Op grond van de ervaringen, de lotgevallen die de meisjes en jongens, hun ouders, hulpverleners in diepte-interviews deelden, schetsen de onderzoekers een gedetailleerd praktijkbeeld van wat er gebeurt als iemand is exposed. Individuele verhalen die staan voor een breder beeld: aangrijpende verhalen van mensen die dikwijls al op jonge leeftijd ‘te kijk’ stonden en in het diepst van hun wezen werden geraakt. 

Met de snelle ontwikkeling van online platforms, het online gedrag op die platforms en de online beleving en presentie van mensen, is het te verwachten dat ‘exposen’ – in de betekenis van grensoverschrijdend online seksueel gedrag – net als vrijwel alle ‘cyber enabled criminality’ – de komende jaren groter en complexer wordt. Daarom besluit het onderzoek met een beknopte uiteenzetting van de uitdagingen voor hulpverlening en politie.